Bitcoin και παραπληροφόρηση (1)

Πρόσφατα, έτυχε να διαβάσω δυο άρθρα (αυτό και αυτό) σε μια κατά γενική ομολογία αξιόπιστη και αντικειμενική εφημερίδα, που μου προκάλεσαν αλγεινή εντύπωση, ως ψευδείς ειδήσεις. Και εξηγώ το γιατί:

Από τα άρθρα αυτά, το πρώτο επιχειρεί να παρουσιάσει ως είδηση, ότι η Ιταλική μαφία χρησιμοποιεί για τις συναλλαγές της κρυπτονομίσματα, ότι χάρη σε αυτά ξεπλένει χρήμα, ότι μετακινεί τεράστια χρηματικά ποσά στο λεγόμενο Dark Web, ότι στο dark web οι πληρωμές γίνονται κυρίως με κρυπτονομίσματα. Κατά έτερο σκέλος, το ίδιο άρθρο ισχυρίζεται ότι στη Γερμανία χρησιμοποιούνται κυρίως δυο κρυπτονομίσματα (bitcoin και monero) με σκοπό να εξασφαλίσουν την ανωνυμία σε διαδικασίες παραγγελίας και αποστολής παράνομων προϊόντων και υπηρεσιών. Αυτό το άρθρο αξίζει κάποιας έρευνας, αφού αναφέρει όλα τα παραπάνω, δίχως καμία πηγή και χωρίς παραπομπή σε κανένα συγκεκριμένο πραγματικό περιστατικό (με ημερομηνίες, τόπους, ονοματεπώνυμα κλπ). Αξίζει, λοιπόν, να ερευνηθεί η αξιοπιστία του.

Ας ορίσουμε κατ' αρχάς τις βασικές παραμέτρους του θέματος:

Όπως ενημερώνει PricewaterhouseCoopers (PwC) εδώ ως blockchain εννοούμε μια τεχνολογία που επιτρέπει, μεταξύ άλλων πραγμάτων, την ύπαρξη κρυπτονομισμάτων. Είναι μια ανοιχτή και αποκεντρωμένη βάση δεδομένων, που καταχωρίζονται διαρκώς νέες πληροφορίες (blocks) σε μια αδιάκοπη αλυσίδα (chain), ώστε στην πραγματικότητα, να υπάρχει απόλυτη διαδοχή γεγονότων. Με τη χρήση αυτής της τεχνολογίας, οι συμμετέχοντες μπορούν να επιβεβαιώσουν συναλλαγές χωρίς τη χρήση κεντρικού διαμεσολαβητή/εκκαθαριστή της συναλλαγής. Πιθανές χρήσεις αυτής της τεχνολογίας είναι η μεταφορα κεφαλαίων, οι εμπορικές συμφωνίες και πολλά άλλα ζητήματα. Το blockchain του bitcoin είναι ανοιχτό και δημόσιο, όπως άλλωστε πιστοποιεί σχετική έρευνα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (πηγή)

Αντίστοιχα, η ίδια εταιρεία (PwC), στο ίδιο άρθρο, ορίζει ότι το κρυπτονόμισμα (εφεξής και χάριν συντομίας, crypto) είναι ένα ψηφιακό στοιχείο που είναι μέσο συναλλαγής, όπως το Αμερικανικό δολάριο, με τη διαφορά ότι είναι ψηφιακό και χρησιμοποιεί τεχνικές κρυπτογράφησης, ώστε, αφενός μεν να είναι ελεγχόμενη η δημιουργία νομισματικών μονάδων και αφετέρου για την επιβεβαίωση της μεταφοράς κεφαλαίων. Το Bitcoin είναι το πιο γνωστό crypto αυτή τη στιγμή, κυριαρχώντας (τη στιγμή που γράφεται αυτή η ανάρτηση), σε ποσοστό 42,42% στην παγκόσμια αγορά κρυπτονομισμάτων (πηγή).

Αφού ορίσαμε το θέμα, ας προσπαθήσουμε να ελέγξουμε την αλήθεια του άρθρου με βάση δημόσιες πληροφορίες που έχουν προκύψει από έρευνες. 

Κατ' αρχάς το άρθρο ισχυρίζεται ότι κύριο μέσο συναλλαγής στο dark web (στο λεγόμενο σκοτεινό δίκτυο, που στην πραγματικότητα, δεν είναι κάτι σκοτεινό, είναι οι ιστοσελίδες που αντί να τελειώνουν σε .gr ή .com τελειώνουν σε .onion και μπορεί κάλλιστα κάποιος να τις επισκεφτεί απλά γράφοντας τη διεύθυνσή τους, ενώ για ανώνυμη περιήγηση μπορεί να κατεβάσει δωρεάν τον Tor browser δηλαδή κάτι ανάλογο με τον Google chrome) είναι τα crypto. 

Όμως, σύμφωνα με έρευνα της Chainalysis (που αναδημοσιεύεται στο περιοδικό Forbes, εδώ), λαμβανομένων υπόψην των δεδομένων που παρέχει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών εκτιμάται ότι μεταξύ 2% και 5% του παγκόσμιου ΑΕΠ (1,6 έως 4 τρισεκατομμύρια δολάρια) συνδέονται κάθε χρόχο με ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και παράνομες δραστηριότητες.

 

Από αυτά, το 2020, μόλις το 0,34% ή περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια συνδέονται με crypto και παρουσιάζουν εγκληματικό υπόβαθρο. Μάλιστα, η ίδια έρευνα καταλήγει ότι το ποσοστό βαίνει μειούμενο σε σχέση με το 2,1% του 2019.

Το υπόλοιπο 99,66% των κεφαλαίων που προέρχονται από ξέπλυμα βρώμικου χρήματος (δηλαδή περίπου 294 φορές περισσότερα χρήματα) γίνεται με κάτι που γνωρίζουμε όλοι: Με μετρητά.

Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται και δημοσίευση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (πηγή) το οποίο διαπιστώνει ότι το ποσοστό των συναλλαγών Bitcoin που συνδέονται με παράνομες συμφωνίες έχει μειωθεί κατά 6% από το 2012 και τώρα αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 1% του συνόλου της δραστηριότητας Bitcoin.

Άλλωστε, ακόμα κι αν παραβλέψουμε τα στατιστικά, εστιάζοντας στην ίδια την αρχιτεκτονική του bitcoin, θα βλέπαμε ότι αυτή η αρχιτεκτονική, ως ανοιχτή και δημόσια, μετατρέπει το συγκεκριμένο crypto σε ένα μέσο συναλλαγών που δεν ευνοεί το ξέπλυμα. Έτσι, αντίθετα με τα όσα το άρθρο αναφέρει, έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου λέει ότι είναι τεχνικά εφικτό -αν και πολύ περίπλοκο και δαπανηρό- να προσδιοριστούν τα μέρη πίσω από μια συναλλαγή Bitcoin αρκεί να συνδυαστούν οι παράγοντες που συνοδεύουν μια τέτοια συναλλαγή (πηγή και πηγή). Με, άλλα λόγια, καταλήγει η ίδια έκθεση, το bitcoin δεν είναι ένα ανώνυμο νόμισμα αλλά ένα ψευδοανώνυμο νόμισμα (πηγή και πηγή).

Αν όμως, όλα όσα λέει το δημοσίευμα αρχίζουν να ξεφτίζουν, τότε, πώς γίνεται το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και κυρίως, γιατί το άρθρο παρουσιάζει μια στρεβλή κι εν πολλοίς ψευδή εικόνα; 

Μόνο ένας δρόμος υπάρχει, ώστε να εκφράσουμε τα μετρητά μας σε ψηφιακές νομισματικές μονάδες και επομένως, να αποκτήσουμε τη δυνατότητα να μεταφέρουμε την ποσότητα μετρητών που έχουμε: Οι τράπεζες. Οι τράπεζες, ως επίσημοι χρηματοοικονομικοί διαμεσολαβητές, μας παρέχουν τη δυνατότητα να καταθέτουμε μετρητά στους λογαριασμούς μας ή σε λογαριασμούς άλλων προσώπων, τα οποία μπορούμε να διαχειριστούμε μέσω ψηφιακών εφαρμογών. Άρα, με τη βοήθεια των τραπεζών, τα μετρητά εκφράζονται σε ψηφιακές νομισματικές μονάδες και έτσι, μπορούν να μεταφερθούν σε όλο τον κόσμο. 

Έτσι, πολύ πριν από την κυριαρχική εμφάνιση των crypto, το 2012, θυμόμαστε το σκάνδαλο ξεπλύματος βρώμικου χρήματος μιας τράπεζας (HSBC), ύψους 881 εκατομμυρίων δολαρίων, χάριν των πλέον διαβόητων καρτέλ ναρκωτικών (πηγή). Από την έρευνα που έγινε αποδείχτηκε ότι η τράπεζα όχι μόνο γνώριζε την προέλευση των χρημάτων αλλά επιπλέον, είχε το θράσος να συνεχίσει να ξεπλένει χρήματα προερχόμενα από εγκλήματα. Το σκάνδαλο έγινε και ντοκιμαντέρ στο Netflix (εδώ).

Η ίδια τράπεζα από τον Ιούλιο του 2021 ερευνάται για νέο ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, ύψους 4,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων (πηγή). Με χρονική απόσταση 9 ετών (2012-2021) και με την άνοδο των crypto θα περίμενε κανείς το ξέπλυμα να έγινε μέσω bitcoin. Αν κάνετε κλικ στην πηγή, όμως, δεν θα βρείτε πουθενά τις λέξεις bitcoin και cryptocurrencies. Το ξέπλυμα έγινε με τον πιο ασφαλή παραδοσιακό τρόπο: Με μετρητά.

Κι αν το παράδειγμα μιας τράπεζας δεν σημαίνει κάτι, τότε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλες οι "ευυπόληπτες" τράπεζες έχουν κάνει ξέπλυμα βρώμικου χρήματος. Το 2018 η Τράπεζα της Ινδίας (RBI) επέβαλε πρόστιμο 30,10 εκατομμυρίων ρουπίων (περίπου 420.000 δολάρια) στη Deutsche Bank, η οποία δεν είχε τηρήσει τους κανονισμούς της Ινδίας για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος (Anti-Money-Laundering ή χάριν συντομίας AML). Επίσης, τον Νοέμβριο, η γαλλική τράπεζα Société Générale συμφώνησε να πληρώσει πρόστιμο 95 εκατομμυρίων δολαρίων προκειμένου να διευθετήσει τις κατηγορίες ότι παραβίασε τους κανονισμούς AML των ΗΠΑ, ενώ σε νομοσχέδιο περιλήφθηκε ακόμα μεγαλύτερο πρόστιμο ύψους 1,34 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την παραβίαση των εμπορικών κυρώσεων των ΗΠΑ κατά της Κούβας, του Ιράν και της Λιβύης. Επιπλέον, τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς της Λετονίας επέβαλε πρόστιμο 1,2 εκατομμυρίων ευρώ στην BlueOrange Bank για μη συμμόρφωση με τους κανονισμούς για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος (AML), ενώ η FINRA επέβαλε πρόστιμο στην ελβετική τράπεζα UBS, ύψους 5 εκατομμυρίων δολαρίων για παρόμοιες παραβάσεις. Και τον Αύγουστο, η κεντρική τράπεζα της Κίνας, η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας, επέβαλε πρόστιμο σε πέντε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα από 100.000 έως 250.000 δολάρια το καθένα για παράβαση των νόμων περί AML, συμπεριλαμβανομένων των Ping An Bank, Shanghai Pudong Development Bank και της Τράπεζας Επικοινωνιών (πηγή).

Το 2019 ήταν μια χρονιά-ρεκόρ στα πρόστιμα που επιβλήθηκαν από τις εποπτικές αρχές σχετικά με το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος. Επιβλήθηκαν παγκοσμίως 58 ποινές, συνολικού ύψους 8,14 δισεκατομμυρίων δολαρίων (διπλάσιες σε σχέση με τις ποινές του 2018). Τα 2/3 των ποινών επιβλήθηκαν σε τράπεζες, το 17% σε πλατφόρμες παιχνιδιών και τζόγου και στον τομέα των crypto (η πηγή αναφέρεται στην εικόνα). 

Και όλα τα παραπάνω αφορούν μόνο σε παραβιάσεις των κανονισμών περί ξεπλύματος βρώμικου χρήματος, δίχως να λαμβάνονται άλλες στρεβλώσεις, που ο δήθεν κανονιστικά ρυθμισμένος τραπεζικός τομέας έχει προκαλέσει σε τοπικό ή παγκόσμιο επίπεδο, όπως το forex scandal, το LIBOR scandal, το Russian Laundromat, το PPI mis-selling scandal αλλά και αυτά που περιγράφονται εδώ.

Μετά από τα παραπάνω, λοιπόν, το πρόβλημα δεν είναι το bitcoin ή η χρησιμοποίησή του σε παράνομες δραστηριότητες, αφού αληθώς, η χρήση του bitcoin, αφενός μεν δεν διασφαλίζει ανωνυμία (και άρα είναι ακατάλληλη για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, εκτός κι αν ο εγκληματίας είναι παράλληλα και ηλίθιος), είτε είναι ελάχιστη (σε σχέση με τα παράνομα κεφάλαια που διακινούνται και ξεπλένονται παγκοσμίως μέσω του τραπεζικού τομέα).

Το πρόβλημα φαίνεται να είναι, ότι η ύπαρξη του bitcoin και της αγοράς crypto στο σύνολό της, στέρησε από τις τράπεζες τη δυνατότητα να κερδίζουν από τις παράνομες δραστηριότητες, όπως έκαναν και εξακολουθούν να κάνουν όλο αυτό τον καιρό. Τους στέρησε ένα μερίδιο αγοράς περί το 1%, με τα αντίστοιχα κέρδη, τα κεφάλαια που ενσωματώνονται στο bitcoin, τις παχυλές προμήθειες κλπ. Και γι' αυτό ξεσηκώνεται από καιρού εις καιρόν μια ολόκληρη εκστρατεία κατασυκοφάντησης των κρυπτονομισμάτων, ιδίως δε του bitcoin, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να μπει φρένο στο μέλλον του χρήματος. 

Με τα παραπάνω δεδομένα, ο γράφων καταλήγει ότι το εν λόγω άρθρο δεν γράφτηκε προκειμένου να ενημερώσει (άλλωστε σε αυτή την αποστολή απέτυχε, λόγω των παραπάνω ανακριβειών του) αλλά με σκοπό να κατασκευάσει έναν ψεύτικο δράκο (bitcoin) για το παραμύθι (οικονομία), την ώρα που ο πραγματικός δράκος (τράπεζες) συνεχίζει να λειτουργεί ανενόχλητος στρεβλώνοντας την αγορά και διαταράσσοντας τις ισορροπίες της. Υπό την έννοια αυτή, το ερευνώμενο άρθρο ελέγχεται ως ξεδιάντροπη προσπάθεια για "ξέπλυμα παραπληροφόρησης".

ΥΓ: Σε επόμενη ανάρτηση θα σχολιάσω και το δεύτερο άρθρο, το οποίο βρίθει όχι μόνο από  ψεύδη αλλά και από αντιφατικότητες.