Millenium: Έπαιρνες 1+1 δώρο για κάθε δάνειο σε CHF

Πρόσφατα πραγματευόμουν το ζήτημα της αδιαφάνειας μιας σύμβασης δανείου CHF της πάλαι ποτέ τράπεζας Millenium. Άρχισα να διαβάζω τους ΓΟΣ και παράλληλα, είχα δίπλα μου τα αποσπάσματα του δανειακού λογαριασμού, για να δω εάν όλα όσα προβλέπονταν στους ΓΟΣ απεικονίζονταν στα αποσπάσματα των λογαριασμών.

Αυτή τη λογική διεργασία που ακολούθησα σήμερα, θα την κάνουμε μαζί. Διότι αξίζει να ερευνήσουμε προσεκτικότερα το πλέγμα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που γεννώνται από το συμβατικό κατασκεύασμα. Έτσι, θα αποκαλυφθούν παρακάτω πολύ ειδικά στοιχεία, που αποδεικνύουν, αφενός την συνολική αδιαφάνεια και την αντιφατικότητα του προϊόντος και αφετέρου, την σύγχυση που προκαλούσε στον δανειολήπτη. 

Προκαταβολικά διευκρινίζω ότι παρακάτω γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένους ΓΟΣ των συγκεκριμένων συμβάσεων, χωρίς να παρατίθενται αυτοί (για λόγους οικονομίας χώρου και χρόνου), οπότε υπολαμβάνω είτε ότι υπάρχει διαθέσιμη η σχετική σύμβαση, είτε ότι η ανάγνωση γίνεται από νομικό, οπότε μπορεί να αντιληφθεί τα όσα γράφονται παρακάτω.

1. Συγκεκριμένα, στον Όρο 2.03.α (Όρος που συναντάται πανομοιότυπος σε όλες τις  όμοιες συμβάσεις) προβλέπεται η λειτουργία ενός «καταθετικού λογαριασμού» (ο οποίος δήθεν είχε επιλεγεί στυον Όρο Α11), ως λογαριασμού εξυπηρέτησης της πίστωσης. Είναι σύνηθες, σε μια πίστωση να ανοίγεται από την τράπεζα ένας καταθετικός λογαριασμός, στον οποίο ο δανειολήπτης καταθέτει τα ποσά που απαιτούνται προς εξυπηρέτηση της πίστωσης, παρέχει δε την ρητή εντολή στην τράπεζα να χρεωπιστώνει τον εν λόγω καταθετικό λογαριασμό, με τα ποσά των αντίστοιχων χρεώσεων.

2. Έτσι κι εδώ φαίνεται να δημιουργήθηκε ένας απλός καταθετικός λογαριασμός. Είναι όμως έτσι; 

3. Ο μέχρι τώρα εμφανιζόμενος στον Όρο 2.03.α ως καταθετικός λογαριασμός, αποκτά αίφνις, στον Όρο 2.03.γ, μια δυνατότητα εντελώς ξένη με τον χαρακτηρισμό του ως «καταθετικού», αφού, όπως αναφέρεται στον Όρο 2.03.γ, μπορεί, μετά από παρέμβαση-χρέωση της τράπεζας να δημιουργεί «χρεωστικό υπόλοιπο».

4. Συγκεκριμένα, «χρεωστικό υπόλοιπο» θα μπορούσε να δημιουργηθεί, εάν, κατά τον χρόνο κάθε καταβολής, δεν υπήρχαν διαθέσιμα στον λογαριασμό τα απαιτούμενα κεφάλαια. Τότε, οι απαιτήσεις της τράπεζας θα ικανοποιούνταν από δική της νέα χορήγηση, από την οποία θα δημιουργόνταν «χρεωστικό υπόλοιπο», το οποίο ήταν νέα απαίτηση της τράπεζας και θα έπρεπε να εξοφληθεί από τον δανειολήπτη! 

5. Όμως, στην περίπτωση που η εξόφληση του αναλαμβανομένου ποσού γίνεται με δόσεις ή προθεσμία, πρόκειται για σύμβαση ανοίγματος πίστωσης, που έχει το χαρακτήρα δανείου (ΑΠ 1116/1996).

6. Συνεπώς, λοιπόν, εν προκειμένω, δεν δημιουργήθηκε ένας απλός καταθετικός λογαριασμός αλλά δημιουργήθηκε στην πραγματικότητα ένας «λογαριασμός υπεραναλήψεως», ή έστω, ένας «λογαριασμός όψεως» με δικαίωμα υπερναναλήψεων, δηλαδή μια κεκαλυμμένη «ανοιχτή» σύμβαση πιστώσεως. Δηλαδή ένα νέο δάνειο!

7. Είναι άγνωστη η διάρκεια της σύμβασης αυτής. Είναι άγνωστο εάν υπήρχε επιτόκιο ενήμερης οφειλής και ποιο ήταν το ύψος του. Είναι άγνωστο εάν υπήρχε επιτόκιο υπερημερίας και ποιο ήταν το ύψος του. Είναι άγνωστο, εάν υπήρχαν δήλες ημέρες καταβολής και κάθε πότε ήταν αυτές. Είναι άγνωστο, εάν μπορούσε να υπάρχει υπερημερία και από πότε εκκινούσε αυτή. Είναι άγνωστο, εάν η εν λόγω πίστωση μπορούσε να παράγει τόκους υπερημερίας κι εντεύθεν, εάν αυτοί μπορούσαν να κεφαλαιοποιούνται τόκοι και πότε. Είναι άγνωστο, εάν η πίστωση αυτή μπορούσε να καταγγελθεί και υπό ποιες προϋποθέσεις. Είναι άγνωστο το πιστωτικό όριο, μέχρι του οποίου μπορούσε να χρηματοδοτεί τις ανάγκες εξυπηρέτησης της αρχικής δανειοδότησης.

8. Για αυτή την κεκαλυμμένη πίστωση γνωρίζουμε μόνο ότι υπήρξε και αποδεικνύεται η ύπαρξή της από τις χρεώσεις «χρεωστικών τόκων» στον υποτιθέμενα καταθετικό λογαριασμό, τους οποίους εισέπραττε η τράπεζα!

9. Μάλιστα, η λειτουργία του κεκαλυμμένου αυτού δανείου, καθιστά την όλη σύμβαση του στεγαστικού δανείου σε ελβετικό φράγκο, ακόμα πιο αδιαφανή. Τούτο, διότι, σε τελική ανάλυση, ο δανειολήπτης, με την αυτόματη εξόφληση κάθε απαίτησης της τράπεζας από έναν ανοιχτό λογαριασμό πιστώσεων, ή έστω, έναν λογαριασμό υπεραναλήψεων, ή έστω, έναν λογαριασμό όψεως και υπερναναλήψεων δεν μπορούσε να αντιληφθεί, εάν η δόση του δανείου ανέβηκε. Ο δανειολήπτης μπορούσε να καταθέτει παγίως ένα Χ ποσό στην τράπεζα για την αποπληρωμή της δόσης. Εάν το ποσό αυτό δεν επαρκούσε, ένεκα της μεταβολής της ισοτιμίας, η τράπεζα μπορούσε να εισπράξει τα επιπλέον, από τον ανοιχτό πιστοδοτικό λογαριασμό που είχε δημιουργήσει (και τον οποίο τον βάφτιζε ως καταθετικό), δίχως ο δανειολήπτης να ενοχληθεί ποτέ, δίχως να πάρει χαμπάρι, ότι το ποσό που κατέθεσε δεν επαρκούσε για την εξόφληση της δόσης, γιατί η ισοτιμία είχε μεταβληθεί. Δηλαδή, ότι και αν γινόταν, ο δανειολήπτης πίστευε, ότι όλα πήγαιναν καλά, διότι η τράπεζα φρόντιζε μέσω της κρυπτόμενης σύμβασης ανοίγματος ανοιχτής πίστωσης, να εξαφανίζει τις άμεσες συνέπειες της μεταβολής της ισοτιμίας!

10. Την ίδια στιγμή, η τράπεζα αποκτούσε διπλή απαίτηση σε βάρος του δανειολήπτη, αφού, παραβιάζοντας τη διάταξη του αρ 88 του Ν. 3601/2007 και ήδη του άρ. 150 του Ν. 4261/2014 χορηγούσε (και μάλιστα με περιοδικότητα μηνός!) νέα δάνεια για την πληρωμή οφειλόμενων σε αυτήν ληξιπρόθεσμων τόκων. Δηλαδή, ο υποτιθέμενα καταθετικός λογαριασμός, ήταν ουσιαστικά απαγορευμένο δάνειο και μάλιστα, από διάταξη δημόσιας τάξης! 

11. Και, πέραν αυτών η τράπεζα αποκτούσε το δικαίωμα να εισπράττει τετραπλούς τόκους, για την ίδια αιτία. Τόκους ενήμερης οφειλής δανείου, τόκους υπερημερίας δανείου, τόκους ενήμερης οφειλής της ανοιχτής πίστωσης και τόκους υπερημερίας της ανοιχτής πίστωσης ! Για μια και μοναδική πίστωση, για μια νόμιμη αιτία, ήτοι για ένα δάνειο του 806ΑΚ η τράπεζα αποκτούσε το δικαίωμα να εισπράττει τέσσερις φορές τόκο!

12. Αλλά και περαιτέρω, σε όλους μας είναι γνωστό, ότι κάθε λογαριασμός ανοίγεται σε ένα συγκεκριμένο νόμισμα και δεν μπορεί κατά το δοκούν να εφράζεται άλλοτε σε ευρώ κι άλλοτε σε ελβετικά φράγκα.

13. Όμως στις ερευνώμενες περιπτώσεις, η τράπεζα καταφέρνει να δημιουργήσει τον πρώτο sui generis λογαριασμό στην ιστορία της λιανικής τραπεζικής. Ο δήθεν καταθετικός λογαριασμός (ο οποίος είναι στην πραγματικότητα κρυπτόμενη σύμβαση ανοιχτής πίστωσης), στον Όρο 2.03.α ορίζεται ότι θα φέρει το προϊόν της δανειοδότησης, αφού προηγουμένως το προϊόν αυτό μετατραπεί από ελβετικά φράγκα σε ευρώ. Άρα, εφόσον ο λογαριασμός θα φέρει το ποσό της τελικής πίστωσης, μετά την μετατροπή, θα πρέπει να είναι ένας λογαριασμός εκφρασμένος σε ευρώ. Και πράγματι, τα μηνιαία ενημερωτικά δελτία της τράπεζας αναφέρονται σε λογαριασμούς τηρούμενους σε ευρώ. 

14. Ομοίως, κάθε χρέωση επί του λογαριασμού, δυνάμει του Όρου 2.03.β, φέρεται να γίνεται σε ευρώ, αφού κάθε καταβολή «Χρεώνει το λογαριασμό αυτόν με τα ποσά που εκάστοτε οφείλονται …ειδικά για τα οφειλόμενα σε ελβετικά φράγκα ποσά να χρεώνει το λογαριασμό αυτό με το ισότιμό τους σε ευρώ (Euro)…» (Όρος 2.03.β). 

15. Ωστόσο, στον Όρο 5.01 ορίζεται ότι ο δανειολήπτης οφείλει να καταθέτει «…αποκλειστικά στο νόμισμα που έχει χορηγηθεί το δάνειο ήτοι σε ελβετικά φράγκα (CHF)…». 

Έτσι, ο παραπάνω λογαριασμός, που αρχικά φαίνεται ως ένας λογαριασμός σε ευρώ, παρακάτω ορίζεται ότι δέχεται καταβολές μόνο σε Ελβετικά φράγκα.

16. Έτσι καταλήγουμε σε άλλη μια σπάνια περίπτωση αδιαφάνειας και αντιφατικότητας. Για να δημιουργήσει η τράπεζα την απαραίτητη αληθοφάνεια περί ενός δανείου δήθεν ελβετικών φράγκων, έθεσε τον Όρο 5.01, σύμφωνα με τον οποίο ο δανειολήπτης υποχρεούται να καταθέτει στον λογαριασμό Ελβετικά φράγκα. Τούτο, όμως, σημαίνει, ότι ο παραπάνω λογαριασμός εξυπηρέτησης των δανείων θα έπρεπε να δέχεται καταβολές μόνο σε Ελβετικά φράγκα. Κι έτσι, τελικά, θα εξοφλούνταν το υποτιθέμενο δάνειο σε Ελβετικά φράγκα. 

Παρά ταύτα, στον Όρο 2.03 αποδεικνύεται ότι τελικά, η τράπεζα τηρεί τον λογαριασμό εξυπηρέτησης σε ευρώ και διενεργεί τις χρεωπιστώσεις σε ευρώ, με αποτέλεσμα να καθίσταται πρακτικά αδύνατη η «αποκλειστική» κατάθεση ελβετικών φράγκων στον λογαριασμό εξυπηρέτησης του δανείου. Έτσι τελικά, έχουμε ένα δάνειο σε ελβετικά φράγκα, όλες οι χρεωπιστώσεις του οποίου γίνονται κατά το ισότιμό τους σε ευρώ, δίνοντας εύλογα την εντύπωση, ότι πρόκειται για δάνειο σε ευρώ. 

17. Μάλιστα, για πρώτη φορά έχουμε έναν σπάνιο λογαριασμό, που λειτουργεί παράλληλα ως ανοιχτή πίστωση ή λογαριασμός υπεραναλήψεων αλλά και ως λογαριασμός νομισματικών μετατροπών (forex):

Δέχεται καταθέσεις ελβετικών φράγκων (αν και δεν θα έπρεπε να τις δέχεται, αφού είχε οριστεί ότι είναι λογαριασμός τηρούμενος σε ευρώ) και κάνει αυτόματες νομισματικές μετατροπές των ελβετικών φράγκων σε ευρώ (αν και δεν θα έπρεπε να κάνει τέτοιες μετατροπές, αφού το δάνειο είχε ληφθεί σε ελβετικά φράγκα, κι επομένως, θα έπρεπε, κατά το 806ΑΚ και τον Όρο 5.01 να εξοφληθεί σε ελβετικά φράγκα!). Τραγέλαφος!

18. Και ως επιστέγασμα όλων των παραπάνω έρχεται ο Όρος 11.03 σύμφωνα με τον οποίο η τράπεζα, σε περίπτωση καταγγελίας, δύναται «…να μετατρέψει το σύνολο της ληξιπρόθεσμης οφειλής από Ελβετικά φράγκα (CHF) σε ευρώ (Euro) εφαρμόζοντας για την μετατροπή αυτή την τιμή αγοράς Ελβετικών φράγκων (CHF) που θα ισχύει την ημερομηνία καταγγελίας της Σύμβασης σύμφωνα με το ημερήσιο δελτίο συναλλάγματος της τράπεζας εκείνης της ημέρας».

19. Έτσι, μετά την καταγγελία και την παραπάνω μετατροπή, η τράπεζα θα παρουσιάζει λογιστικά μια οφειλή σε ευρώ. 

20. Αλλά είναι άγνωστος ο τρόπος εκτοκισμού αυτής της οφειλής! Είναι άγνωστο εάν για αυτή τη νέα οφειλή (οφειλή σε ευρώ) υπήρχε οποιοδήποτε επιτόκιο και ποιο ήταν το ύψος του, δοθέντος ότι τέτοια επιτόκια (ενήμερης οφειλής αλλά και υπερημερίας για ευρώ) δεν συμφωνήθηκαν ποτέ! 

Είναι άγνωστο, εάν, για το μετά την καταγγελία χρονικό διάστημα μπορούσαν να παραχθούν τόκοι υπερημερίας κι εντεύθεν, εάν αυτοί μπορούσαν να κεφαλαιοποιούνται και πότε. Από την εν λόγω συμβατική αδιαφάνεια καταλήγουμε σε ένα συμβατικό κατασκεύασμα, ορισμό του 372ΑΚ, που αφήνει μια ολόκληρη παροχή να υπολογιστεί εξ ολοκλήρου, μονομερώς, αδιαφανώς και κατά το δοκούν από την τράπεζα.

Από όλα τα παραπάνω, αποδεικνύεται, λοιπόν, ότι αυτού του είδους οι συμβάσεις, με τις τόσες ανακολουθίες, τα λογικά χάσματα, τις αντιφάσεις αποτελούν μια από τις ad hoc περιπτώσεις, στις οποίες ήδη αναφέρθηκε το ΔΕΕ, με την απόφαση της 30-04-2014 (ΔΕΕ, 30.4.2014, Kásler και Káslerné Rábai/OTP Jelzálogbank, 26/13, Σκ. 73^η) όπου έκρινε ότι: «…προς τον σκοπό τηρήσεως της απαιτήσεως περί διαφάνειας, έχει κεφαλαιώδη σημασία το αν η σύμβαση εκθέτει κατά τρόπο διαφανή τον λόγο και τις ιδιαιτερότητες του μηχανισμού μετατροπής του ξένου νομίσματος καθώς και της σχέσεως μεταξύ του μηχανισμού αυτού και του μηχανισμού που προβλέπουν άλλες ρήτρες σχετικά με την αποδέσμευση του δανείου, ώστε ο καταναλωτής να μπορεί να προβλέψει, βάσει σαφών και κατανοητών κριτηρίων, τις ενδεχόμενες μεταβολές του κόστους αυτού».

Διότι εν προκειμένω, είναι τέτοια η αντιφατικότητα και η εν γένει αντινομία των ερευνώμενων Όρων, ώστε τελικά, καθίσταται αδύνατο να διαπιστωθεί κατά τρόπο διάφανο και διαυγή, η σχέση του μηχανισμού μετατροπής του ξένου νομίσματος σε σχέση με τον μηχανισμό που προβλέπουν άλλες ρήτρες σχετικά με την αποδέσμευση αλλά και την ανάκτηση του δανείου, όπως εκτέθηκαν όλα αυτά αναλυτικά παραπάνω. 

Άλλωστε, τελικά, αποδεικνύεται ότι για κάθε τέτοιο δάνειο σε CHF, ο κάθε δανειολήπτης έπαιρνε εν αγνοία του κι ένα ανοιχτό δάνειο. Σαν να τις προσφορές του τύπου "1+1 δώρο", ένα πράγμα... Και με βάση αυτά τα δάνεια η τράπεζα βγάζει σήμερα διαταγές πληρωμής. Και κάποιοι δικάζοντες τα βρίσκουν όλα νόμιμα και ηθικά...