Παρασκευή 21 Αυγούστου 2015

«Να κοιτάς εκεί που θες να πας, αλλιώς θα πας εκεί που κοιτάς»

Αυτοεκπληρούμενη προφητεία είναι μια πρόβλεψη που άμεσα ή έμμεσα προκαλεί η ίδια την πραγμάτωσή της, λόγω θετικής ανάδρασης μεταξύ πεποίθησης και συμπεριφοράς.

Η φράση «αυτοεκπληρούμενη προφητεία» αποδίδεται στον κοινωνιολόγο Ρόμπερτ Μέρτον (Robert K. Merton) που πρώτος την επινόησε ως όρο και μελέτησε συστηματικά τη δομή και τις συνέπειές της. Στο ομώνυμο άρθρο του γραμμένο το 1948, ο Μέρτον την ορίζει ως εξής:

«Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία είναι, αρχικά, ένας εσφαλμένος ορισμός μιας κατάστασης που προκαλεί μια νέα συμπεριφορά, η οποία οδηγεί στο να γίνει πραγματικότητα η αρχικά εσφαλμένη σύλληψη της κατάστασης. Αυτή η απατηλή ισχύς της αυτοεκπληρούμενης προφητείας διαιωνίζει την κυριαρχία του λάθους. Γιατί έτσι ο προφήτης παραθέτει την πραγματική πορεία των γεγονότων ως απόδειξη για το ότι είχε εξαρχής δίκιο.»

Στην ελληνική γραμματεία η σύλληψη της αυτοεκπληρούμενης προφητείας, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί, ότι φαίνεται να γίνεται αρχικά από την Πυθία, η οποία, μεταξύ των διφορούμενων προφητειών της, φέρεται κάποτε να είπε:
«Να κοιτάς εκεί που θες να πας, αλλιώς θα πας εκεί που κοιτάς»

Ίσως στα παραπάνω στοιχεία, κρύβεται μια από τις αιτίες της αποτυχίας της «πρώτης φοράς Αριστερά» κυβέρνησης Τσίπρα.

Βλέπετε, η κυβέρνηση αυτή ξεκίνησε ελπιδοφόρα, τονώνοντας το λαϊκό, ιστορικό και δικαιϊκό αίσθημα. Όλοι (ή, έστω, περίπου όλοι) χειροκρότησαν την εξαγγελία για «κατάργηση των μνημονίων σε ένα άρθρο με ένα νόμο», όλοι (ή περίπου όλοι) χειροκρότησαν και συντάχθηκαν με την εξαγγελία, για μια νέα πραγματικότητα στα ΜΜΕ, όλοι (ή περίπου όλοι) ένιωσαν εθνικά υπερήφανοι με το λουλούδι στην Καισαριανή, μια μέρα μετά την ιστορική εκλογική νίκη της 25ης Ιανουαρίου.

Ωστόσο, ο ίδιος ο Σύριζα, ή μάλλον για να είμαι ακριβής, οι στενοί συνεργάτες και φίλοι του Τσίπρα (Νίκος Παππάς, Γαβριήλ Σακελλαρίδης, Αλέκος Φλαμπουράρης, Δημήτρης Τζανακόπουλος, Γιάννης Δραγασάκης,  Χρήστος Στάικος, Ανδρέας Καρίτζης) κι ασφαλώς, ο ίδιος ο Τσίπρας, αποδεικνύεται, ότι είχαν επηρεαστεί βαθιά από την φιλολογία που είχε αναπτυχθεί, πριν τις εκλογές και συνεχίστηκε με ένταση και για ικανό χρονικό διάστημα και μετά από αυτές. Ήταν η φιλολογία περί «αριστερής παρένθεσης».

Ήδη πριν από τις εκλογές αλλά και μετά από αυτές, από τις πρώτες ημέρες της "πρώτης φοράς Αριστερά", όλα τα στελέχη του Σύριζα εκδήλωναν (με εξόφθαλμο άγχος, είναι η αλήθεια) την βούλησή τους, να πείσουν την κοινή γνώμη, ότι αυτή η κυβέρνηση δεν θα είναι μια «αριστερή παρένθεση».

Αυτή η κουβέντα κράτησε για μήνες. Το φάντασμα της αριστερής παρένθεσης ρίζωσε για τα καλά στους φόβους και τη συνείδηση του κυβερνητικού στρατοπέδου. Στοίχειωσε τα στελέχη του Σύριζα, φαίνεται ότι στοίχειωσε τους άμεσους συνεργάτες και φίλους του Πρωθυπουργού, αλλά πρωτίστως, στοίχειωσε τον ίδιο. Τα δημόσια ξόρκια και οι αφορισμοί δεν ήταν εκείνα τα ικανά γιατροσόφια, που θα έδιωχναν το κακό.

Άλλωστε, όσο διαρκούσε η διαπραγμάτευση με τους Ευρωπαίους, όσο αυτή η διαπραγμάτευση απέβαινε άκαρπη κι οδηγούνταν στα άκρα, όσο ασκούνταν ισχυρές πιέσεις από τα κέντρα εξουσίας της ΕΕ, για αλλαγή κυβέρνησης, τόσο ο φόβος της αριστερής παρένθεσης μεγάλωνε και το άγχος αυξανόταν.  

Αν και ο λαός έδωσε ώθηση με 61% στην υπέρβαση της ψυχαναγκαστικής συνθήκης που είχε δημιουργηθεί, εντός του κυβερνόντος κόμματος, ο φόβος και το άγχος, προκειμένου να μην εκπληρωθεί η προφητεία, δηλαδή να μην καταλήξει αυτή η κυβέρνηση μια «αριστερή παρένθεση», έκανε τους πάντες να εστιάσουν την προσοχή τους, ακριβώς εκεί. 

Έτσι, στην Σύνοδο Κορυφής της 12ης Ιουλίου 2015 (η οποία τελείωσε το πρωί της 13ης Ιουλίου), ο Τσίπρας με τον Δραγασάκη και μερικούς άλλους, πήραν την απόφαση να ξορκίσουν μια και καλή το φάντασμα της αριστερής παρένθεσης, θυσιάζοντας ακόμα κι αυτό το μεγαλειώδες 61%.

Για να το πετύχουν αυτό, έκαναν μια «συμφωνία». Συμφώνησαν σε ένα νέο Μνημόνιο. Ίσως το πιο σκληρό από όλα. Με τον τρόπο αυτό, όμως, διατήρησαν την εξουσία και θεώρησαν ότι απομακρύνεται δια παντός το ενδεχόμενο να αποτελέσει αυτή η κυβέρνηση έναν διάττοντα αστέρα.

Από το χαμόγελο του Αλέξη, στις δηλώσεις του, το πρωί της 13ης Ιουλίου, φαίνεται ότι εκτιμούσε, ότι, πολιτικά, η συμφωνία ήταν win-win. Όλοι κερδισμένοι. Οι Γερμανοί έπαιρναν αυτό που ήθελαν, ο Σύριζα παρέμενε στην κυβέρνηση, ο ίδιος παρέμενε πρωθυπουργός, οι μνημονιακές δυνάμεις, έπρεπε να βάλουν τα υπουργικά κουστούμια πίσω στις ντουλάπες και ταυτόχρονα έμεναν χωρίς αντίλογο, ενώ το μάρμαρο θα το πλήρωνε το σύνηθες θύμα: Ο λαός.

Ούτως ή άλλως το δημοψήφισμα είχε παίξει τον πολιτικό του ρόλο. Άφησε ακέφαλη τη ΝΔ και απέδειξε ότι το Πασοκ έχει χάσει το ακροατήριό του, με ένα αφήγημα ξύλινο και ξεπερασμένο. Τα ΜΜΕ, βλέπντας την δεξιά στροφή του Αλέξη, ξαφνικά, βάφτισαν τον μέχρι πρότινος ολετήρα, ως τον σωτήρα της χώρας. Ο Τσίπρας, με τη βοήθεια της διαπλοκής, πίστεψε ότι ήταν ο απόλυτος πολιτικός κυρίαρχος. Πίστεψε ότι έφτασε ένα βήμα μακριά, από το να γίνει ο πολιτικός ημίθεος της Μεταπολίτευσης.

Αλλά, τελικά, ο Πρωθυπουργός, ως παιδί ενός κομματικού σωλήνα, φάνηκε ότι αδυνατούσε να αντιληφθεί, ότι ακριβώς εκείνο το πρωί, το πρωί της 13ης Ιουλίου, εκποίησε το όποιο ηθικό πλεονέκτημα είχε, αποδείχτηκε ανακόλουθος και ασυνεπής, και στη συνείδηση του σκεπτόμενου πολίτη έγινε «ίδιος» με όσους 5 χρόνια τώρα κατέκρινε. Κατέληξε πρωθυπουργός υπό κοινοβουλευτική ομηρία, κατέληξε νομοθετούσα μαριονέτα, που ψήφισε Μνημόνιο, έχοντας χάσει την δεδηλωμένη, στηριζόμενος στην ψήφο όλων αυτών, που μέχρι πριν από 7 μήνες ισχυριζόταν, ότι θα παρέπεμπε στη Δικαιοσύνη, ως κατηγορούμενους, επειδή η χώρα μπήκε στην εποχή των Μνημονίων.

Το πρωί της 13ης Ιουλίου του σωτήριου έτους 2015 μΧ, λοιπόν, ο Αλέξης Τσίπρας πίστεψε ότι έκλεισε οριστικά την φιλολογία περί αριστερής παρένθεσης, όπως ακριβώς κλείνει μια παρένθεση σε κάθε μαθηματικό τύπο. Με μια δεξιά παρένθεση.

Ο πρωθυπουργός δεν κοίταξε εκεί που ήθελε να πάει. Και κατέληξε να πάει εκεί που κοιτούσε.

Ίσως αυτή, τελικά, η έλλειψη ενσυναίσθησης, να είναι η μεγαλύτερη και σημαντικότερη ένδειξη σοβαρής ανικανότητας αυτής της κυβέρνησης. Και διακινδυνεύω να προφητεύσω, ότι το αφήγημα των επερχόμενων εκλογών θα εστιάσει, όσο το δυνατόν περισσότερο, σε αυτή την στρατηγική και αντιληπτική αδυναμία, του παρ’ ολίγον πολιτικού ημίθεου της Μεταπολίτευσης.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

de jure app