Δευτέρα 25 Ιανουαρίου 2016

Νεοφιλελευθερισμός: Η σύγχυση της ημιμάθειας ή αλλιώς, 10 λόγοι που οι νεοφιλελέ θα έπρεπε να νιώθουν ντροπιασμένοι και δυστυχείς.

Για να πετύχουμε μια εννοιολογική προσέγγιση στο θέμα, τι είναι νεοφιλελευθερισμός σήμερα και πόσο πραγματικά νεοφιλελεύθεροι είναι όλοι όσοι με περηφάνια σπεύδουν να το διακηρύττουν δεξιά κι αριστερά, πρέπει, κατ’ αρχάς να ορίσουμε τις έννοιες γύρω από τις οποίες περιστρέφεται η αναζήτησή μας αυτή.

Ο φιλελευθερισμός:
Με απαρχή τον 16ο αιώνα, φιλελευθερισμός ήταν προσπάθεια υπέρβασης των θρησκευτικών πολέμων που ταλάνισαν την ευρωπαϊκή ήπειρο. Ιδεολογικά αντιτάχθηκε στη μοναρχία προτάσσοντας το αίτημα για δημοκρατία και ελευθερία του ατόμου, δηλαδή εξέφρασε την Αριστερά κατά τη Γαλλική Επανάσταση. Ήταν η ιδεολογία της νεογέννητης αστικής τάξης του 18ου αιώνα.

Ο νεοφιλελευθερισμός:
Στις δεκαετίες του 1940 και 1950, η νεοφιλελεύθερη θεωρία διέφερε αρκετά από την προσέγγιση του κλασικού φιλελευθερισμού και αντιπρότεινε μία οικονομία της αγοράς που θα ελεγχόταν από τους κανόνες ενός ισχυρού κράτους δικαίου, ένα μοντέλο που τελικά ονομάστηκε Κοινωνική Οικονομία της Αγοράς και αργότερα εφαρμόστηκε με επιτυχία στη Σκανδιναβία και τη Γερμανία.

Είναι χαρακτηριστικό πως ο υπέρμαχος των  οικονομικών της ελεύθερης αγοράς, Λούντβιχ φον Μίζες, κατέκρινε σφόδρα τη «νεοφιλελεύθερη» αντίληψη εκείνων των καιρών, που απαιτούσε μία ισχυρή κρατική παρέμβαση για να «μπαίνει τάξη στον ανταγωνισμό».

Κατά τη δεκαετία του 1980, κι ενώ οι Ευρωπαίοι αντιλαμβάνονταν τον όρο «νέο-φιλελευθερισμό» σε σχέση με τη Γερμανική κοινωνική οικονομία της αγοράς, στις ΗΠΑ εμφανίστηκε ένα άλλο κίνημα που συσχετίστηκε με τον όρο «νεοφιλελευθερισμός»: ήταν εκείνο της Αμερικανικής Αριστεράς του 1981, το οποίο οργανώθηκε γύρω από δύο περιοδικά: το "New Republic" και το "Washington Monthly". Ο "πατέρας" αυτού του κινήματος ήταν ο δημοσιογράφος Τσαρλς Πίτερς, ο οποίος δημοσίευσε το 1983 το "Μανιφέστο ενός Νεοφιλελεύθερου".

Η εννοιολογική στρέβλωση του όρου «νεοφιλελευθερισμός» επήλθε όταν ο εν λόγω όρος συνδέθηκε άμεσα με τον οικονομολόγο Μίλτον Φρίντμαν και τη Σχολή του Σικάγου. Έτσι, προκλήθηκε μία σύγχυση, που συνεχίζεται έκτοτε σ' όλον τον κόσμο σχετικά με τον όρο «νεοφιλελευθερισμός».

Ισπανόφωνοι συγγραφείς από τη Νότια Αμερική, έχουν χρησιμοποιήσει τον όρο «νεοφιλελευθερισμός» για να περιγράψουν την εξάπλωση της παγκοσμιοποίησης γενικά, επεκτείνοντας τη σύγχυση.

Οι Μαρξιστές οικονομολόγοι παρουσιάζουν τον "νεοφιλελευθερισμό" ως μία ιδεολογία που επεβλήθη από την άρχουσα τάξη για να εδραιώσει την επικράτησή της έναντι των άλλων κοινωνικών τάξεων. Η νέο-μαρξιστική σχολή παρουσιάζει τον «νεο-φιλελευθερισμό» ως εξαναγκασμό του κράτους να λειτουργεί με όρους των αγορών.

Αυτό που διδάσκεται από τη Σχολή του Σικάγο θα πρέπει κανονικά να λέγεται «Μονεταρισμός», για τη θεωρία του οποίου ο Φρίντμαν κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Οικονομικών το 1976, οπότε και τοποθετήθηκε στη θέση του βασικού οικονομικού συμβούλου του προέδρου Ρόναλντ Ρίγκαν.

Ο μονεταρισμός εφαρμόστηκε στις ΗΠΑ και από τη Θάτσερ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Προκάλεσε ανατρεπτικά αποτελέσματα στην αγορά εργασίας, τα οποία και οδήγησε σε κοινωνικές αναταραχές και έντονες αντιπαραθέσεις. Σήμερα ο μονεταρισμός αποτελεί θεμελιώδες σκέλος των σύγχρονων οικονομικών θεωριών που εφαρμόζονται από τις αναπτυγμένες χώρες, ενώ ονομάζεται και με τον όρο «νεοκλασικά οικονομικά».

Μετά από τα παραπάνω, νομίζω είναι εμφανείς, τουλάχιστον 10 λόγοι, για τους οποίους οι νεοφιλελεύθεροι θα έπρεπε στην ουσία να νιώθουν βαθιά προσβεβλημένοι, από τη χρησιμοποίηση του συγκεκριμένου όρου και θα όφειλαν να επαναπροσδιορίσουν τις πολιτικές τους πεποιθήσεις.

1. Ονομάστηκαν νεοφιλελεύθεροι, από άγνοια. Ο νεοφιλελευθερισμός, στις θεμελιακές απαρχές του, απαιτούσε ισχυρή κρατική παρέμβαση. Οι λεγόμενοι «νεοφιλελεύθεροι» σήμερα, απαιτούν ελάχιστη κρατική παρέμβαση και υπόσταση. Ουσιαστικά, έχουν υιοθετήσει αντιφατικό όνομα, σε σχέση με τα επιδιωκόμενά τους! Πρόκειται για κλασσική περίπτωση στρέβλωσης πολιτικών εννοιών και οικονομικής και πολιτικής ιστορίας.

2. Ονομάστηκαν νεοφιλελεύθεροι, από καταναλωτική πλάνη. Ο νεοφιλελευθερισμός, ιδίως στην Ελλάδα, ήταν ο εύηχος, ο sic τρόπος, για να γίνει ένα πολιτικό κόμμα (συνήθως, κάποιο παρακλάδι της δεξιάς) πιο εμπορικό. Δηλαδή, ο όρος «νεοφιλελευθερισμός», ήταν περισσότερο ένα διαφημιστικό τρικ, παρά ένας ουσιώδης προσδιορισμός, οποιουδήποτε πολιτικού σχηματισμού. Κάτι σαν τον Santa Claus. Είναι γνωστό, ότι ο Άγιος Βασίλειος, ουδεμία σχέση έχει με την κοκκινωπή συμπαθή γερμανική φιγούρα του Santa Claus που, κυρίως, η Coca-Cola πέτυχε να εκμεταλλευτεί με ανυπέρβλητη επιτυχία. Έτσι και οι νεοφιλελεύθεροι αποδέχτηκαν να τους αποκαλούν έτσι, αποδεχόμενοι πρωτίστως να καταναλώνουν άκριτα την πολιτική ταυτότητα, που τους απέδωσαν. Παπαγαλίζουν άκριτα, πολιτικά τσιτάτα και κενά συνθήματα, παρέχοντας απεριόριστη κλάκα, ως παθιασμένη και πιστή κομματική πελατεία.

3. Ονομάστηκαν νεοφιλελεύθεροι, από βλακεία. Διότι πέραν των παραπάνω, η επί σειρά ετών χρησιμοποίηση του όρου «νεοφιλελεύθερος» αποδεικνύει και την ολοκληρωτική απουσία κάθε ίχνους σκέψης, κάθε διάθεσης για αναζήτηση, κάθε περιέργειας, ώστε να μάθουν ή έστω, να ανακαλύψουν, τι είναι αυτό που πρεσβεύουν. Για αμφισβήτηση, δεν γεννάται καν λόγος… φευ!

4. Ως νεοφιλελευθερισμός λογίζεται από τους ίδιους τους «νεοφιλελεύθερους», η οικονομική πρακτική της Σχολής του Σικάγο, δηλαδή η μέθοδος της απορρύθμισης των αγορών. Στην ουσία, οι άνθρωποι αυτοί έχουν την πρωτοφανή ατυχία, να προσπαθούν να αναγάγουν σε ιδεολογία, έναν τρόπο λειτουργίας της οικονομίας. Είναι σαν να προσπαθούμε να αναγάγουμε σε ιδεολογία, τον τρόπο με τον οποίο ένας επιχειρηματίας διαχειρίζεται το εμπόρευμά του, η ακόμα χειρότερα, είναι σαν να προσπαθούμε να αναγάγουμε σε ιδεολογία, τον τρόπο λειτουργίας του παχέως εντέρου… Έτσι, η «θεωρία» αυτή συναντά τα ανυπέρβλητα όριά της, σε καθαρά ανθρωπιστικές έννοιες, όπως η ελευθερία, η αξιοπρέπεια, η αγάπη. Μπροστά σε αυτά τα εννοιολογικά θηρία, ο νους του κάθε νεοφιλελεύθερου δείχνει ευθεία γραμμή…

5. Οι «νεοφιλελεύθεροι» είναι ένα από τα σπάνια φαινόμενα ανθρώπινης μικρόνοιας, σύμφωνα με το οποίο, οι άνθρωποι επιδιώκουν, όχι ένα καλύτερο μέλλον για την ανθρωπότητα αλλά για την ευημερία των οικονομικών δεικτών. Δηλαδή, σε αντίθεση με τον ανθρωπισμό, τον φιλελευθερισμό και όλα τα κινήματα, που είχαν θέσει ως στόχο τον άνθρωπο («πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος», έλεγε ο Πρωταγόρας), οι νεοφιλελεύθεροι στοχεύουν να ιδρύσουν και να καθιερώσουν την δεικτο-κρατική πρωτοκαθεδρία των αγορών. Δεν θυμάμαι άλλη περίπτωση, που οι άνθρωποι να επιδίωξαν με τόση ένταση να γίνουν αντικείμενα της ιστορίας κι όχι τα ενεργούντα υποκείμενα αυτής.

6. Ο νεοφιλελευθερισμός, ιδίως στην Ελλάδα, πάσχει από τη θεσμική δομή της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δηλαδή, ο μονεταρισμός, ως οικονομική πρακτική, συνδέεται άμεσα με την παροχή χρήματος στην αγορά και τον έλεγχο του πληθωρισμού. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως, τόσο η παροχή χρήματος, όσο και ο έλεγχος του πληθωρισμού, γίνεται αποκλειστικά από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Επομένως, αφού το κάθε κράτος-μέλος στερείται των βασικών μονεταριστικών του μεθόδων κι εργαλείων, η εφαρμογή νεοφιλελεύθερων μοντέλων, σε κρατική κλίμακα, είναι καταδικασμένη σε αέναη αποτυχία. Η επιδίωξη ενός κρατικού νεοφιλελεύθερου μοντέλου, εντός της ΕΕ, είναι σαν να προσπαθούμε να κάνουμε κηδεία με ξένα κόλλυβα.

7. Ένα σημαντικό πρόβλημα των νεοφιλελεύθερων, ήταν… το Νόμπελ που κέρδισε ο πατέρας του νεοφιλελευθερισμού, ο Μίλτον Φρίντμαν. Θεώρησαν ότι το Νόμπελ σηματοδοτούσε, ότι είχε κατακτηθεί η μόνη οικονομική αλήθεια στον πλανήτη. Δέχτηκαν ισχυρό πλήγμα, το 2011, όταν το Νόμπελ οικονομίας πήγε στους καθηγητές, Τόμας Σάρτζεντ και Κρίστοφερ Σιμς. «Η βράβευσή τους αποτελεί ένα ακόμη πλήγμα για τη σχολή του Σικάγου και τους οικονομολόγους που προώθησαν και επέβαλαν στην διεθνή οικονομική πολιτική τις θεωρίες της ισορροπίας μέσω των αρύθμιστων, ανεξέλεγκτων αγορών. Οι οικονομολόγοι αυτοί απέσπασαν τα περισσότερα βραβεία στη δεκαετία του '90. Σήμερα βρίσκονται κολλημένοι στον τοίχο, καθώς αρκετοί πολιτικοί, αλλά και συνάδελφοί τους, αποδίδουν το κραχ του 2008 στην αποτυχία των περιβόητων «αυτορυθμιζόμενων αγορών» τους». Δηλαδή, τα είδωλα των νεοφιλελεύθερων γκρεμίζονται…

8. Ένα, επίσης, πολύ σημαντικό πρόβλημα των νεοφιλελεύθερων είναι, ότι όπου κι αν εφαρμόστηκαν οι συνταγές τους, απέτυχαν οικτρά και οδήγησαν σε κοινωνικές αναταραχές, οικονομική αστάθεια και πολιτικές κρίσεις. Αλλά σε συνέχεια των παραπάνω, υπό στοιχεία 2 και 3, ουδέποτε ασχολήθηκαν να μάθουν για τις αποτυχίες αυτές, ώστε να επαναπροσδιορίσουν τη στάση τους. Η μακαριότητα της άγνοιας, βλέπετε…

9. Ίσως, το σημαντικότερο πρόβλημα των νεοφιλελεύθερων, είναι ότι με μεγάλη ευκολία απαιτούν συνήθως, πολύ σκληρές μεταρρυθμίσεις, ώστε να βελτιωθούν οι μακροοικονομικοί δείκτες. Το πρόβλημα δεν είναι καθ’ αυτή η απαίτηση μεταρρυθμίσεων. Το πρόβλημα, δημιουργείται, όταν οι μεταρρυθμίσεις αρχίζουν να θίγουν τους ίδιους. Τότε οι πάλαι ποτέ νεοφιλελεύθεροι, γίνονται… κόκκινοι. Κόκκινοι, γενικώς. Κόκκινοι αγρότες, κόκκινοι δικηγόροι, κόκκινοι γιατροί κλπ. Γιατί, τελικά, καλός είναι ο νεοφιλελευθερισμός, όσο στην κιμαδομηχανή του αλέθει άλλους…


10. Τέλος, ο νεοφιλελευθερισμός συναντά τα όρια της ύπαρξής του, σε περιόδους οικονομικής κρίσης. Διότι, σε περιόδους οικονομικής κρίσης, όλοι όσοι διερρήγνυαν τα ιμάτιά τους, απαιτώντας ελάχιστη κρατική παρέμβαση, ξαφνικά ενθυμούνται το κράτος και ζητούν από αυτό, να βάλει τάξη, στο χάος που δημιούργησαν, πχ με ανακεφαλαιοποίηση των κατ’ εξοχήν πρεσβευτών του νεοφιλελευθερισμού, δηλαδή των τραπεζών...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

de jure app